ကိုကြီးဇော် ( မုန်တိုင်း )

In Search of Chin Identity
A Study in Religion, Politics and Ethnic Identity in Burma
Lian H. Sakhong

ISBN 978-87-91114-15-1
2003, 352 pp., illus.

* First in-depth study on Chin nationalism and Christianity.
* Contains valuable data on the Chin and their role in the history of Burma.
* Provides a clear analysis of the close relationship between religion, ethnicity and nationalism.

Prior to British annexation in 1896, Chinram was an independent country ruled by traditional tribal and local chiefs. Annexation saw the land divided between India and Burma and Chin society abruptly transformed, not least by the arrival of Christian missionaries. The conversion of the Chin to Christianity from traditional locally based Chin religion had unintended consequences as the Chin became involved in Burmese independence movements. They began to articulate their own Christian traditions of democracy and assert a burgeoning self-awareness of their own national identity. Moreover, the church has taken a key role in the struggle of Chin liberation movements in Burma and India. Just how Christianity has provided the Chin people with a means of preserving their national identity in the midst of multi-ethnic and multi-religious environments is the main focus of this study. Written by an exiled former Secretary General of the Chin National League for Democracy, the book also contains valuable data on the Chin and their role in the history of Burma, and provides a clear analysis of the close relationship between religion, ethnicity and nationalism.

မန္မာျပည္ရဲ႕ အေစာပိုင္းကာလ ခ်င္းလူ႕အဖြဲ႕အစည္းဟာ လူမ်ဳိးႏြယ္စု (၆) စု၊ မ်ဳိးႏြယ္စုငယ္ (၆၃) စု၊ ထိုမ်ဳိးႏြယ္စု အေရအတြက္နီးပါး႐ိွတ႔ဲ ေဒသသံုးဘာသာ စကားမ်ားန႔ဲ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ကြဲျပားေနတ႔ဲ လူမ်ဳိးႏြယ္စု လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ္႔ ေနာက္ပိုင္းမွာ ခရစ္ယာန္ဘာသာအေပၚအေျခခံတ႔ဲ တူညီတဲ့ အမ်ဳိးသားေရးလကၡဏာတရပ္ကို အခိုင္အမာေျပာဆိုရင္း စုစည္းညီညြတ္တဲ့ ေခတ္သစ္ လူမ်ဳိးစုတခုအသြင္ ေျပာင္းလဲခဲ႔တယ္။ ဒီေန႔ေခတ္ျမန္မာႏိုင္ငံ႐ိွ ခ်င္းတိုင္းရင္းသား ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ေတြ ျဖစ္တယ္။

လီရန္ အိတ္ခ်္ ဆပ္ေခါင္ (Lian H. Sakhong) ေရးသားတ႔ဲ ခ်င္းတိုင္းရင္းသား တို႔ရဲ႕ ဇာတိလကၡဏာ႐ွာပံုေတာ္ - ဘာသာေရး၊ ႏိုင္ငံေရး န႔ဲ လူမ်ဳိးေရး လကၡဏာ တို႕ကိုေလ႔လာၿခင္း စာအုပ္ဟာ ဒီေျပာင္းလဲမႈကို ဆန္းစစ္ ေလ႔လာထားၿပီး လြတ္လပ္ေရးရၿပီးကတည္းက ဘာသာေရး၊ လူမ်ဳိးေရးနဲ႔ႏိုင္ငံေရးတို႔ တခုန႔ဲတခု ဘယ္လို ဆက္စပ္ေရာယွက္ေနၾကတယ္ဆိုတာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို ပိုမိုနားလည္ သေဘာေပါက္ေစပါတယ္။

ကိုလိုနီေခတ္အႀကိဳ ခ်င္းလူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ ႏိုင္ငံေရးန႔ဲဘာသာေရးအာဏာဟာ ထပ္တူထပ္မွ်ျဖစ္ၿပီး မ်ဳိးႏြယ္စုအႀကီးအကဲမ်ားန႔ဲ ျမင္႔ၿမတ္ေသာေဆြမ်ဳိးစု၀င္ ေတြရဲ႕ လက္ထဲမွာသာ ႐ိွၾကတယ္။ ႐ိုးရာနတ္ဘုရားမ်ားဟာ အိမ္ေထာင္စုမ်ားႏွင္႔ ေဆြမ်ဳိးစုမ်ားကို ကာကြယ္ေစာင္႔ေ႐ွာက္ ၾကၿပီး နတ္ဆိုးမ်ား မလာႏိုင္ေအာင္ လည္း တားဆီးေပးတယ္။ ကံေကာင္းျခင္းကို သယ္ေဆာင္လာၿပီး ၾကမၼာဆိုးကို ေမာင္းထုတ္ဖို႔ရန္အတြက္ နတ္ဘုရားမ်ားကို တိရစာၦန္မ်ားန႔ဲ ယာဇ္ပူေဇာ္ရန္ လိုအပ္တယ္။ ဘာသာေရးအရ သန္႔႐ွင္း စင္ၾကယ္တယ္လို႕ယူဆထားတ႔ဲ ျမင့္ျမတ္ တ႔ဲေဆြမ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားမွ အႀကီးအကဲမ်ားက ျပဳလုပ္တဲ့ ဘာသာေရးဆုေတာင္းပြဲ မ်ားဟာ ဆုေတာင္းပြဲအတြက္ အခြန္အခ ေကာက္ခံရန္ အခါအခြင့္ျဖစ္တယ္။ ရ႐ိွတဲ႔ဓနဥစၥာကို ျပန္လည္ခြဲေ၀ျဖန္႔ျဖဴးဖို႔နဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ လူ႔က်င္႔၀တ္ဆိုင္ရာ အခြင္႔အာဏာကို ျပသဖို႔အတြက္ မ်ဳိးႏြယ္စုအႀကီးအကဲမ်ားဟာ ရြာသူရြာသားေတြအတြက္ ဘာသာေရးအထိမ္းအမွတ္ စားပြဲေသာက္ပြဲမ်ား စီစဥ္က်င္းပေပးေလ႔႐ိွတယ္။

ေ႐ွး႐ိုးစဥ္လာ ခ်င္းလူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ခြဲျခားထားတယ္။ ထိပ္ဆံုးအလႊာမွာ အဓိကအားျဖင္႔ မ်ဳိးႏြယ္စုထဲမွ ေပါက္ဖြားလာတဲ့ ေဆြမ်ဳိးစုမ်ားန႔ဲ ေအာက္ဆံုးအလႊာက စစ္ပြဲမွာ ဖမ္းဆီးမိတဲ့ ဒါမွမဟုတ္ ေႂကြးမဆပ္ႏိုင္တာေႀကာင္႔ ေက်းကြၽန္အျဖစ္ ေနၾကရသူမ်ား ျဖစ္တယ္။ ေဒသခံေတြဟာ အျပင္လူစိမ္းေတြကို အၿမဲတမ္းသံသယ႐ိွၾကၿပီး သူတို႔နဲ႔ မၾကာခဏ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားေလ႔႐ိွတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ဘယ္လူမ်ဳိးစုအႀကီးအကဲကမွ ခ်င္းလူမ်ဳိးစုအားလံုးကို အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႕ သူတို႔ရဲ႕ ၾသဇာအာဏာကို ခ်ဲ႕ထြင္ႏိုင္ျခင္း မ႐ိွခဲ႔ပါဘူး။

၁၈၇၁ ခုႏွစ္မွာ အႀကိမ္ႀကိမ္ျဖစ္ပြားေနတဲ့ တိုက္ပြဲမ်ားန႔ဲ ေက်းကြၽန္စံနစ္က်င္႔သံုးျခင္းကို အဆံုးသတ္ေစဖို႔ ၿဗိတိသွ်တို႔က ခ်င္းေဒသအေနာက္ဖက္ပိုင္းကို က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ခ႔ဲတယ္။ ယခုအခါ လူ႐ီွး လို႔ လူသိမ်ားတ႔ဲေဒသျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ္႔ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးဘုရင္ကို အိႏိၵယသို႔ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးၿပီးေနာက္ ဆယ္စုႏွစ္တခုခန္႔အၾကာ ပုန္ကန္ထႂကြမႈကို
ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားသြားေအာင္ႏွိမ္ႏွင္းတ႔ဲ ၿဗိတိသွ်တို႕ရဲ႕စစ္ဆင္ေရးကို ခ်င္းေတာင္တန္းေဒသမွာ အျပင္းအထန္ခုခံတြန္းလွန္ရာမွ ခ်င္းလူမ်ဳိးေတြ ညီညြတ္ခ႔ဲၾကတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ဒီေလာက္န႔ဲမရခ႔ဲပါဘူး။ ၿဗိတိသွ်တို႔ဟာ ရြာေတြန႔ဲ ရိကၡာ သိုေလွာင္ရာေနရာ ေတြကို မီး႐ိႈ႕ ၿပီး လယ္ယာလုပ္ငန္းေတြကို ဖ်က္ဆီးခ႔ဲတယ္။ ခ်င္းေတာင္တန္းေဒသကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခ႔ဲတယ္။

၁၈၈၈ ခုႏွစ္ေလာက္မွာ ပထမဆံုး ႏွစ္ျခင္းခရစ္ယာန္သာသနာျပဳအဖြဲ႕မ်ား ၀င္ေရာက္လာေတာ့ ခ်င္းတိုင္းရင္းသားတို႔ ေနာက္တႀကိမ္ ခုခံၾကျပန္တယ္။ အထူးသျဖင္႔ ဘာသာတရားအသစ္က သူတို႔ရဲ႕အာဏာကို ေလ်ာ႔ပါးသြားေအာင္လုပ္မွာကို ေၾကာက္႐ံြ႕ၾကတ႔ဲ ခ်င္းတိုင္းရင္းသားအႀကီးအကဲမ်ားန႔ဲ အခြင္႔ထူးခံ ေဆြမ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားက ခုခံၾကျခင္းျဖစ္တယ္။ ခ်င္းတိုင္းရင္း သားေတြဟာ နာမက်န္းျဖစ္မႈန႔ဲ ကံၾကမၼာဆိုးမ်ားမွ အကာအကြယ္ေပးတ႔ဲ သူတို႔ရဲ႕ဘာသာေရးဆုေတာင္းပြဲမ်ားကို စြန္႔လႊတ္ဖို႔ မလိုလားၾကဘူး။ အႀကီးအကဲမ်ားက ဘာသာေျပာင္းသြားသူမ်ားကို ခရစ္ယာန္ဘာသာကို ခ်က္ခ်င္း စြန္႔လႊတ္ဖို႕ ဖိအားေပး ၾကတယ္။ သူတို႔က သူတို႔ရဲ႕ကေလးေတြအတြက္ ႏွစ္ျခင္းခရစ္ယာန္က ဖြင္႔တ႔ဲ စာသင္ေက်ာင္းအသစ္မ်ားကိုေတာ႔ သေဘာ က်တယ္။ ဒါေပမယ္႔ ၿဗိတိသွ်တို႔က ပထမဦးဆံုး ၀င္လာတ႔ဲ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳအဖြဲ႕မ်ားကို စစ္ေရးအကာအကြယ္ ေပးရေလာက္ေအာင္ မုန္းတီးမႈေတြက ႐ိွေနဆဲပါ။

၁၉၁၇ ခုႏွစ္မွ ၁၉၁၉ ခုႏွစ္အထိ ၿဗိတိသွ်တို႕ဟာ ပိုမိုေပ်ာ႔ေပ်ာင္းတ႔ဲ ခ်ည္းကပ္မႈကိုက်င္႔သံုးၿပီး လူမ်ဳိးစု အႀကီးအကဲမ်ားရဲ႔ အခြင္႔အာဏာကိုလည္း စတင္ အသိအမွတ္ျပဳလာတယ္။ ခ်င္းဘာသာစကားကို စာသင္ေက်ာင္းမ်ားမွာ သံုးစြဲဖို႔ ခြင္႔ျပဳခ႔ဲတယ္။ ခရစ္ယာန္ဘာသာ ျပန္႔ပြားေရးအတြက္ မ်ဳိးေစ႔ခ်ခ႔ဲတယ္။ ရင္းႏွီးကြၽမ္း၀င္ၿပီးသား ဘာသာစကားန႔ဲ အကၡရာတို႔ကို ေပါင္းစပ္မႈ၊ ေခတ္သစ္ပညာေရးစနစ္န႔ဲ တိုးပြားမ်ားျပားလာတ႔ဲ ခ်င္းတိုင္းရင္းသား ဓမၼဆရာမ်ားက ခ်င္းတိုင္းရင္းသားအထက္တန္းလႊာ မ်ားန႔ဲ ပထမကမၻာစစ္အတြင္းက ျပင္သစ္႐ိွ ၿဗိတိသွ်တပ္မွာ စစ္မႈထမ္းခ႔ဲႀကသူမ်ားအၾကား ခရစ္ယာန္ဘာသာ ျပန္႔ပြား လာေအာင္ အကူအညီေပးခ႔ဲတယ္။

လီယန္ဆပ္ေခါင္ဟာ ဘာသာကူးေၿပာင္းမႈျဖစ္စဥ္ကို ခြဲၿခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာသံုးသပ္ၿပီး အခုလို ေကာက္ခ်က္ခ်ခ႔ဲတယ္။ ခရစ္ယာန္ဘာသာကို ကူးေျပာင္းျခင္းဟာ နတ္ဘုရားမ်ားကို ၀တ္ျပဳဆုေတာင္းတ႔ဲ လမ္းေဟာင္းကေန ခြဲထြက္လိုက္သလို ျဖစ္ေပမယ္႔ ေဒသခံေတြရဲ႕ တန္ဖိုးထားမႈမ်ားကို လက္ခံက်င္႔သံုးဖို႔ ခ်င္းခရစ္ယာန္ဘာသာကို တိုင္းရင္းဘာသာမႈၿပဳခ႔ဲတယ္။

ခ်င္းတိုင္းရင္းသားတို႔ရဲ႕ ဖန္ဆင္း႐ွင္ဘုရား သခင္က အႀကီးျမတ္ဆံုးတန္ခိုး႐ွင္အျဖစ္ သူတို႔ကို ေစာင္႔ေ႐ွာက္ေပးေနတ႔ဲ နတ္ဘုရားမ်ားေနရာမွာ အစားထိုး၀င္ေရာက္ခ႔ဲတယ္။ ယစ္ပူေဇာ္ပြဲမ်ားကို ဘာသာေရးတရားပြဲမ်ားန႔ဲ ၀တ္ျပဳဆုေတာင္းပြဲ မ်ားက အစားထိုးခ႔ဲတယ္။ ခ်င္းတိုင္းရင္းသားမ်ားအေပၚ သာသနာျပဳအဖြဲ႔မ်ားရဲ႕ ႏိုင္႔ထက္စီးနင္း အျပဳအမူမ်ားန႔ဲ ဘာသာေရး ယံုၾကည္မႈမ်ား ျပန္႔ပြားေအာင္ ခ်င္းတိုင္းရင္းသား အထက္တန္းလႊာမ်ားအေပၚ သူတို႔ရဲ႕ အျမတ္ထုတ္မႈေတြ႐ိွေပမယ္႔ တည္ေဆာက္ထားၿပီးသား ဓေလ႔ထံုးစံမ်ား၊ ယံုၾကည္မႈမ်ားန႔ဲ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေစရန္န႔ဲ မ်ဳိးႏြယ္စုအေပၚ အေျခခံတဲ႔ စုစည္းမႈမ်ဳိးကို ေက်ာ္လြန္တ႔ဲ လူမ်ဳိးေရးလကၡဏာသစ္တရပ္ကို ပံုေဖာ္ႏိုင္ရန္ ခရစ္ယာန္ဘာသာကို ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲ ခ႔ဲတယ္။

ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရးရဖို႕နီးကပ္လာခ်ိန္မွာ တိုင္းျပည္ရဲ႕အနာဂတ္ကို အဆံုးအျဖတ္ေပးမယ္႔ ႐ႈပ္ေထြးခက္ခဲတဲ႔ ေစ႔စပ္ ညိႇႏိႈင္းပြဲမ်ားအတြက္ ခ်င္းတိုင္းရင္းသားတို႔ ျပင္ဆင္မထားခ႔ဲပါဘူး။ ေနာက္ဆံုးေတာ႔ ဗဟိုအစိုးရအသစ္ထံမွ စီးပြားေရး အေထာက္အပံ့ေပးရမယ္ဆိုတ႔ဲ စည္းကမ္းခ်က္န႔ဲ ခ်င္းတိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္မ်ား ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ပါ၀င္ရန္ ေ႐ြးခ်ယ္ခ႔ဲၾကတယ္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ယခုလက္႐ိွ ခ်င္းျပည္နယ္ရဲ႕ ေခတ္သစ္နယ္နိမိတ္ကို ေရးဆြဲခဲ့ၾကတယ္။

လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပိုင္း တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးႏြယ္စုအားလံုး စုစည္းညီညြတ္တ႔ဲ ဗမာ အမ်ဳိးသားေရး လကၡဏာသစ္ တရပ္ကို ထူေထာင္ရန္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုဟာ ဗုဒၶဘာသာကို ႏိုင္ငံေတာ္ ဘာသာအျဖစ္ အဆိုျပဳခ႔ဲတယ္။ ဒီအဆိုျပဳခ်က္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံကို လူမ်ဳိးေရးပဋိပကၡမ်ား၊ အျမင္က်ဥ္းတ႔ဲ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒန႔ဲ ဆယ္စုႏွစ္ (၅) စုၾကာခ႔ဲၿပီးျဖစ္တ႔ဲ ျပည္တြင္းစစ္ဆီ အဆံုး၌ ဦးတည္ေစတ႔ဲ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ ယံုၾကည္မႈရဲ႕ ကနဦးအစအျဖစ္ သတ္မွတ္တယ္လို႔ လီယန္ဆပ္ေခါင္က ေရးသားခ႔ဲတယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားရဲ႕ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ အဓိကအဂၤါရပ္ေတြအျဖစ္န႔ဲ ေခတ္သစ္ အယူအဆေတြျဖစ္တ႔ဲ ႏိုင္ငံ၊ လူမ်ဳိး န႔ဲ ေနထိုင္မႈဘ၀ စတာေတြန႔ဲ အလားတူတ႔ဲ ရမ္၊ မီဖန္း န႔ဲ ဖန္ဂလန္ စတ႔ဲ အစဥ္အလာ ဓေလ႔ထံုးစံ အယူအဆမ်ားကိုလည္း အသံုးျပဳခ႔ဲၾကတယ္။

‘ဒီေန႔ေခတ္မွာ ခရစ္ယာန္ခ်င္းတိုင္းရင္းသားေတြဟာ ျမန္မာစစ္အစိုးရရဲ႕ ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္းကို ခံေနၾကရတယ္။ ျမန္မာ စစ္တပ္က ဘုရား႐ိွခိုးေက်ာင္းမ်ားကို ဖ်က္ဆီး၊ လက္၀ါးကပ္တိုင္မ်ားကို ဖယ္႐ွားပစ္တယ္။ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ေတြကို ဗုဒၶဘာသာထဲ အတင္းအက်ပ္သြတ္သြင္းတယ္။ ေစတီပုထိုးတည္ေဆာက္တ႔ဲ ေနရာမွာ အတင္းအဓမၼ လုပ္အားေပး ေစခိုင္းတယ္။

ဒီစာအုပ္ဟာ မၾကာခင္ကာလက ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈေတြ ပါ၀င္ျခင္းမ႐ိွပါဘူး။ ဒါေပမယ္႔ ခ်င္းတိုင္းရင္းသားေတြ ခရစ္ယာန္ ဘာသာတရားအေပၚအေျခခံတ႔ဲ အမ်ဳိးသားေရးလကၡဏာကို ဘယ္လိုဖြဲ႕စည္းထူေထာင္ခဲ႔တယ္ဆိုတ႔ဲ သမိုင္းေနာက္ခံ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္မ်ားကို စာဖတ္သူမ်ားအား ေပးစြမ္းႏိုင္ခ႔ဲပါတယ္။

စာေရးသူဟာ ေလးနက္တ႔ဲလူမႈအေဆာက္အအံု အေျပာင္းအလဲမ်ားန႔ဲ ရင္ဆိုင္ရတ႔ဲအခါ ထိန္းသိမ္းရမယ္႔ ဆက္စပ္မႈကို အေလးထားေဖာ္ျပရန္အတြက္ လူမ်ဳိးန႔ဲႏိုင္ငံသားဆိုင္ရာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ခ်န္လွပ္ထားတယ္။ ခ်င္းတိုင္းရင္းသား မ်ားရဲ႕ ကိုလိုနီေခတ္အႀကိဳ သမိုင္းန႔ဲပတ္သက္ၿပီး သုေတသနေတြ ပိုမိုျပဳလုပ္ ႏိုင္ပါေသးတယ္။ အထူးသၿဖင္႔ ခ်င္းန႔ဲဗမာ ေတာ္၀င္မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားအၾကား အျပန္အလွန္ဆက္သြယ္မႈမ်ားအေၾကာင္း သုေတသန ျပဳႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ခ်င္းတိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ဇာတိလကၡဏာ ႐ွာပံုေတာ္ ဟာ ေခတ္သစ္စစ္အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္တ႔ဲ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ႐ႈပ္ေထြးၿပီး ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္တ႔ဲ လူမႈ၀န္းက်င္မွာ ေခတ္သစ္ခ်င္းလူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈအေပၚ ႐ွားပါးတ႔ဲလူမ်ဳိးေရး သမိုင္းဆိုင္ရာအျမင္တခုကို ေပးႏိုင္ခ႔ဲပါတယ္။ ။
စာအုပ္ဖတ္မယ္
Ref:Irrawaddy Media

Labels: First histories-II, Religion-II, Religious eBooks